Kirsten van Kuijk uit Rijsbergen wil weten waar tochtgaten in haar huis zitten. ,,Een huis is als een thermoskan: als je de dop open zet heb je niets aan de isolatie’’, legt energieadviseur Derk Hueting uit. Met een enorme koffer komt hij het huis van Van Kuijck in Rijsbergen binnen. Alle binnendeuren moeten open, alle buitendeuren dicht. Op één na dan. In de achterdeur zet Hueting een grote blazer die lucht naar buiten blaast. ,,Dan komt er een drukverschil vergelijkbaar met windkracht vijf. Moet je eens voelen onder de vensterbank”, zegt Hueting. Van Kuijck: ,,O ja, ik voel de kou binnenkomen bij de aansluiting met de muur.” Dat zijn plekken die Van Kuijck gemakkelijk dicht kan maken om minder te hoeven stoken. Het doel van de test is om zulke plekken te vinden. Hueting: ,,Vaak makkelijk op te lossen. Latje eraf, kitten en het latje er weer op. Zo winnen we iedere keer een procentje op de energierekening.”

De test is onderdeel van een project om erachter te komen hoe inwoners van de gemeente Zundert het beste geholpen kunnen worden met verduurzaming. Dat heeft te maken met de windmolens die langs de A16 staan. Die moeten de inwoners van Zundert ook iets opleveren, is de gedachte.

Elke gemeente wil, zoals Zundert, meer draagvlak voor nieuwe energieparken. De politiek wil dat omwonenden delen in de opbrengst van energieparken, om de pijn te verzachten. Het is de bedoeling dat nieuwe windmolens of zonneparken sinds 2020 daarom voor 50 procent eigendom zijn van de directe omgeving. Dat wil ik de praktijk nog niet lukken, blijkt uit onderzoek van BN DeStem.

Hoe kan het beter? Als iemand dat weet is het Marjan Minnesma van Urgenda. Zij is bekend van de ‘Klimaatzaak’, waarin de rechter de Nederlandse overheid dwong haar klimaatbeloftes echt uit te voeren. Daarnaast is de directeur van duurzaamheidsorganisatie Urgenda ook voorzitter van OM Nieuwe Energie, een koepelorganisatie van energiecoöperaties zonder winstoogmerk.

Dat bij commerciële projecten nauwelijks sprake is van lokaal eigenaarschap verbaast Minnesma niet. ,,Zo lang die 50 procent geen harde verplichting is zal dat niet veranderen. Want voor commerciële bedrijven is het aantrekkelijker om zoveel mogelijk in eigen hand te houden: het minste gedoe, de meeste winst.” Wat ook niet helpt: lokale energiecoöperaties van bewoners die bijvoorbeeld samen een windmolen willen bouwen, zoals in Terheijden, draaien vaak helemaal of vooral op vrijwilligers. Die hebben soms véél ervaring en expertise, maar soms ook minder. Er zijn plekken in Nederland waar een klein bestuur zelf flinke projecten uit de grond stampt, maar er zijn ook coöperaties die projecten zonder samenwerking met grote partijen niet rond krijgen.

Terug naar Zundert. Stichting Windcent is voor 25 procent eigenaar van de windmolens langs de A16 in die gemeente, lang niet de 50 procent die de overheid als doel noemt. Maar met het geld dat de stichting verdient als de molens draaien worden straks wel duurzame projecten betaald. In de andere gemeenten langs de A16 (Moerdijk, Drimmelen en Breda) zijn er ook organisaties die in de windmolens investeren.

Om erachter te komen welke projecten goed werken, wordt nu met subsidie wat uitgeprobeerd. Waaronder de lektest bij Kirsten van Kuijck. Waarom zij mee wil doen aan zo’n test? ,,De rekening gaat omhoog en mijn salaris niet.” De zoektocht gaat boven verder, in de slaapkamer van Kirsten. ,,Hier sliep eerst een van mijn zoons, maar die vond het te koud. We hebben gewisseld.” Het verbaast Hueting niet. ,,De deur sluit niet goed. Toch is dit nog niet het grootste lek.” Langzaam werken Hueting en Van Kuijck toe naar het dak. Hueting, op weg naar de zolder: ,,Nu gaat het gebeuren.” Er staat een behoorlijke wind in het trapgat. Die lucht komt grotendeels door één gat in het dak, waar de buis van de cv naar buiten gaat.

Vervolgens begint het tweede deel van de test: kijken wat er gebeurt als dat gat dicht is. Dat is af te lezen in een score die de blazer in de deur aangeeft. Hueting legt uit: ,,Met een waarde boven de 12 woon je praktisch in een bushokje. Dan waait het zo naar binnen. Als het onder de 3 komt is het zo goed dicht dat je bewust moet gaan ventileren.”

De waarde blijkt 11,4. ,,Net geen bushokje.” Hueting pakt een rolletje schilderstape en gaat aan de slag met het gat in het dak en de deur van de slaapkamer. De meter loopt in rap tempo terug. ,,Met vier meter tape van 11,4 naar 7,7. Als je dit goed dichtmaakt, gaat het flink schelen in je gasverbruik.” Van Kuijck tegen haar zoon: ,,We hebben wat te doen vanavond!”

Lees het volledige artikel op de website van BN DeStem.