Een aantal jaar geleden begon het verhaal van het Traais Energie Collectief (TEC) met een droom: het realiseren van energievrijstaat Terheijden in 2025. Een droom waar inmiddels 650 leden bij zijn aangesloten. Hoe komt het dat de Traaise aanpak zo succesvol is? Antropoloog Ragnhild Scheifes deed er onderzoek naar en schreef het verslag ‘De Heldenreis van de Traaienaren’. Om andere gemeenten en initiatieven inzicht te geven in de Traaise werkwijze, opende TEC op donderdag 30 september haar circustentdeuren op de plek van haar toekomstige zonneweide. Juist, een circustent. Want de energietransitie is leuk! Als Energie A16 waren we erbij en delen hieronder vijf inspirerende lessen voor een gedragen initiatief.

1. Begin met het waarom

Er komt een hoop kijken bij de energietransitie. Het vergt tijd van mensen en er is kapitaal nodig. Je kunt dus niet verwachten dat mensen direct overtuigd zijn om mee te doen als je zegt “dat de gemeente het wil” of “dat we nu iets moeten doen”. Neem ze juist mee in het ‘waarom’ en vertel een duidelijke ‘what’s in it for me’. Blijf dit continue herhalen om een beweging op gang te brengen. En zorg daarbij voor de juiste beeldvorming en transparantie. Zo voorkom je dat je verkeerde verwachtingen schept.

Inspiratie uit het verslag van Ragnhild: “Bij TEC begon de droom bij Pim de Ridder. Hij wilde een energieneutraal sterk dorp voor en van de Terheijdenaren. En nog mooier: met opbrengsten voor het dorp. De Energievrijstaat Terheijden. Een droom dat Terheijdenaren opriep tot avontuur. Het verhaal werd eerlijk verteld over de kansen en hindernissen, over de ontdekkingstocht die het is om Terheijden energieneutraal te maken.”

2. Sluit aan bij je omgeving

Voordat je met je doel naar buiten gaat, is het belangrijk om je omgeving te onderzoeken. Wie wonen er eigenlijk in mijn stad of dorp? Wat verbindt ze en wat leeft er onder de mensen? Bouw hierop voort. Dit vergroot de kans dat mensen erbij willen horen én meedoen.

Inspiratie uit het verslag van Ragnhild: “In Terheijden houden mensen van dingen ‘samen voor elkaar krijgen’. Zo hebben de bewoners in het verleden al geld ingezameld om het zwembad ‘Het Puzzelbad’ te realiseren. Dat was een crowdfundingsactie voordat het woord überhaupt bestond. Bewoners gaven aan trots te zijn dat Terheijdenaren hun dorpsgenoten zo goed konden enthousiasmeren en aanzetten om samen ergens de schouders onder te zetten.”

3. Begin vroeg, maar heb ook geduld

De maatregelen voor de energietransitie hebben vaak ingrijpende gevolgen voor de directe leefomgeving van omwonenden. Wacht daarom niet met mensen spreken totdat vergunningen zijn goedgekeurd. Dan lijkt het net of alles al in kannen en kruiken zit, met als gevolg dat mensen sneller in de weerstand schieten. Ga zo vroeg mogelijk het gesprek aan en laat ze meedenken over je plan en ambitie. Mensen mobiliseren kan maanden of zelfs jaren duren. Een proces van lange adem, maar met een flinke dosis energie is dat niet erg.

Inspiratie uit het verslag van Ragnhild: “Voordat de coöperatie Traais Energie Collectief werd opgericht, hebben de initiatiefnemers al een oproep gedaan om mee te denken over het toch wel ambitieuze idee. Zo ontstond de ‘Club van 25’, allemaal betrokken vrijwilligers uit Terheijden.”

4. Professionaliseer je initiatief

Het helpt om achter een club vrijwilligers een professionele organisatie te zetten die de kennis en ervaring in huis heeft om duurzame energieprojecten daadwerkelijk op te zetten. Daarbij is goede afstemming tussen de vrijwilligers en professionals belangrijk, zodat het eigenaarschap bij de coöperatie blijft. En als je naar buiten gaat om leden te werven, zorg dan voor professionele bijeenkomsten. Een goed verhaal en professionele evenementen zorgen voor vertrouwen.

Inspiratie uit het verslag van Ragnhild: “Mensen komen graag naar de bijeenkomsten van TEC omdat ze een professionele uitstraling hebben. Het geluid is goed, het licht is goed, en er wordt een duidelijk en helder verhaal verteld. Dan geloof je wat er verteld wordt. Daarnaast is er naast het bestuur van TEC de Traaise Energie Maatschappij (TREM) opgericht voor de professionele ontwikkeling en uitvoering van het energieneutrale plan.”

5. Een transitie realiseer je alleen met mensen

Alleen door een grote groep mensen te mobiliseren, komen gedragen duurzame energieprojecten van de grond. Zet in op informele relaties en maak mensen eigenaar van het gedachtegoed. Laat ze het gezellig vinden om bij elkaar te komen voor deze doelen. Ook is diversiteit belangrijk; breng verschillende groepen mensen bij elkaar door over meerdere thema’s te spreken. Zo voelen meer mensen zich betrokken en eigenaar van het initiatief.

Inspiratie uit het verslag van Ragnhild: “Het uiteindelijke doel is dat de Traaienaren zelf de zeggenschap krijgen over hun eigen energievoorziening. Hierover denken ze samen met de Terheijdenaren na. En die groep bestaat uit mensen die het klimaat belangrijk vinden, die af willen van de heerschappij van grote spelers, die graag betrokken zijn bij hun leefomgeving en die nieuwe mensen willen leren kennen.”