Tachtig bevlogen duurzaamheidspioniers, twee inspirerende kennissessies en één allesomvattende film. Op 17 november 2022 bruiste het in Rijsbergen van de energie tijdens het Energie A16-event ‘van ambitie naar praktijk’. Letterlijk én figuurlijk, want de eerste windmolens langs de A16 leveren ook net hun eerste groene stroom.

Reflectie, imitatie en ervaring maakt je wijzer

Het plenaire ochtendprogramma stond in het teken van windmolens als middel voor verduurzaming thuis: de kansen en uitdagingen. Projectleider Jurgen Roovers trapte af: “Mensen betrekken in het project was één van de grootste uitdagingen.” Hij benadrukte het belang van samenwerking en kennisdelen met de wijsheid van de filosoof Confucius: “Je kunt moeilijkheden overwinnen door reflectie, imitatie en ervaring. En dat is precies wat we binnen Energie A16 ook hebben gedaan. Door alles wat we hebben toegepast hier, samen hebben meegemaakt en door eerlijk naar onszelf te kijken, zijn we een stuk wijzer geworden met z’n allen.”

Ambities vertalen naar praktijk

Projectbetrokkenen Derk Hueting, Martin Ars, Rinie van Tilburg en Monique Verschuren pakten het stokje over in gesprek met dagvoorzitter Claire Dekkers. Zij gingen in op de vraag: “Hoe vertalen we onze ambities naar de praktijk?”. Eén van de ambities van Energie A16 is dat iedereen mee moet kunnen doen in de energietransitie. In de praktijk blijkt dat woningeigenaren vaak toch nog barrières tegenkomen, zoals het laptopeffect (“Straks zijn er weer nieuwere oplossingen”) en de leeftijd (“Verdien ik een investering in mijn huis nog wel terug?”). “Die hobbels willen we wegnemen, maar dat vraagt wel tijd. Soms moet je eerst vertragen, om daarna te kunnen versnellen. Dat betekent dat je vooraf niet altijd weet waar je uitkomt”, aldus Derk Hueting, projectleider Burenregeling. 

Ook Rinie van Tilburg, voorzitter van stichting WindCent, geeft aan dat mensen vaak moeite hebben met veranderingen. “Je moet enthousiaste bijters en volhouders hebben die tot het gaatje gaan en daar de tijd voor nemen. Anders gaat het nooit lukken.” Martin Ars stond nog even stil bij het participatiemodel van Energie A16. Dat model verschilt namelijk met het model van de meeste coöperaties. “Om te kunnen investeren in een coöperatie heb je meestal eigen geld nodig. Gelukkig is dat bij Energie A16 niet het geval en wordt het breed maatschappelijk aangepakt”. Bij Energie A16 bereiken we namelijk alle doelgroepen. Ook diegenen die het het hardste nodig hebben. “In Terheijden willen we mensen ontlasten. Zo voeren we lekchecks uit en zetten we een klusbus in voor kleine duurzame maatregelen. We zijn gestart met 300 adressen. Door het participatiefonds Wind A16 kunnen we er nog 300 extra doen”, aldus Monique Verschuren, projectleider energietransitie bij gemeente Drimmelen.

Financiering is meer dan een rekensom

Na een heerlijke vegan en biologische lunch, splitste de groep zich in tweeën voor de verdiepende sessies. Onder leiding van Martijn Messing gingen Joris van der Geest, Ben Boekraad, Coen Vos en Bram de Deugd met elkaar in gesprek over hoe je financiering uit windfondsen kunt organiseren zodat ze inzetbaar worden voor verduurzaming thuis. “We willen iedereen erbij betrekken. Ook mensen met een smalle portemonnee.”, aldus Joris van de Geest, oprichter van Participatiefonds Wind A16. Bram de Deugd vertelt over de Gemeentelijke VerduurzamingsRegeling (GVR) bij Wijk van Duurstede: “Een mogelijkheid is objectfinanciering. Oftewel: een lening die aan je woning vast zit en niet persoonsgebonden is. Je neemt je lening dus niet mee wanneer je gaat verhuizen.” Toch blijkt dit lastiger te zijn dan gedacht door de huidige wet- en regelregeling en het feit dat mensen liever geen lening willen afsluiten. 

Martijn sloot de sessie af met: “Het is een zoektocht, maar Energie A16 is op het goede pad. En dat is ook nodig, want verduurzaming van je huis is meer dan een financiële rekensom. Denk ook aan de opbrengsten: je draagt een steentje bij aan de energietransitie en je krijgt een comfortabel huis. Dat mág ook gewoon iets kosten. Want zeg nu eerlijk: wie vraagt zich af wat de terugverdientijd is van een nieuwe keuken?”

Mede mogelijk gemaakt door de windmolens

Joris van Boxtel hield de tweede verdiepende sessie. Samen met Erica Rasch, Derk Hueting, Tessa van Reeven en Justin Pagden zocht hij een antwoord op de vraag: “Hoe zorgen we voor een bondgenoot en handelingsperspectief voor alle woningeigenaren?” Oftewel: hoe kunnen we mensen helpen hun woning leren te begrijpen? In tegenstelling tot de andere sessie, ging het in deze sessie niet over geld, maar over maatschappelijk sociale participatie. Transitiemaker Erica Rasch: “Het is essentieel dat we bewoners helpen in hun hele verduurzamingsreis, we willen er als onafhankelijke bondgenoot naast staan.” Derk Hueting vulde haar aan: “We moeten de balans zoeken tussen maatwerk en schaalvergroting. Én de balans tussen mensenwerk en digitale systemen. We moeten hierin samen optrekken en niet uitgaan van een one-size-fits-all aanpak.” 

Wanneer de persoonlijke situatie van bewoners in kaart is gebracht, bijvoorbeeld door een lekcheck, enquête of keukentafelgesprek, volgt een persoonlijk duurzaamheidsadvies op maat. “Bewoners zijn blij, omdat ze inzicht hebben gekregen in hun woning. Dat geeft handelingsperspectief; zij kunnen direct aan de slag met hun klussenlijst.”, aldus Tessa van Reeven. En vergeet niet: in dit project is alles mede mogelijk gemaakt door de windmolens.

Twaalf jaar samenwerken in twaalf minuten

In de namiddag stonden de projectbetrokkenen stil bij de samenwerking (zie video). Het begon in 2011 met het idee van duurzaamheidspioniers Michaël Daamen en Martijn Messing voor een Dorpsmolen langs de A16. Omwonenden die mede-eigenaar worden van een windmolenpark bij hen in de buurt, zodat ze behalve in de lasten óók de lusten deelden. Daarna is de provincie Noord-Brabant samen met de gemeenten Breda, Drimmelen, Moerdijk en Zundert aan de slag gegaan om 100 MW langs de A16 te realiseren. Nu, in 2022, zijn zo goed als alle windmolens gebouwd en leveren ze de eerste groene stroom. In 2023 start een nieuwe fase waarin windmolens fungeren als middel voor lokale energieprojecten. Een kwart van het rendement uit de windmolens wordt geïnvesteerd in het verduurzamen van woningen en gebouwen voor de gemeenschap. 

Gedeputeerde Anne-Marie Spierings sloot het evenement af met de volgende woorden: “Ik ben trots op het project, maar nog trotser op alle mensen hier. Het enthousiasme en tegelijk ook de kwetsbaarheid die iedereen hier de afgelopen jaren heeft laat zien, heeft dit project tot een succes gemaakt. Samen gaan we door naar de volgende fase: windmolens als middel voor verduurzaming thuis.” En daar werd op geproost!