Martijn Messing is programmamanager sociale innovatie in de energietransitie, een samenwerking van de Provincie Brabant en de Enexis Groep. In 2004 trok hij de wereld over en werd gegrepen door het thema duurzaamheid. Dat werd de leidraad voor zijn nieuwe carrière en staat al zo’n zeven jaar mede aan het roer van Energie A16. Inmiddels is de realisatiefase aangebroken. Met als resultaat dat er straks 400.000 MWh per jaar opgewekt gaat worden door 28 windmolens: “een majeure bijdrage aan het slagen van de energietransitie.”

Volgende fase, nieuwe uitdagingen

Toch zitten er ook weer een nieuwe uitdagingen aan die volgende fase, vertelt Martijn. “Denk maar eens aan de maatschappelijke uitdagingen, zoals de enorm stijgende energieprijzen. Dat is enerzijds goed nieuws, want daardoor stijgen de opbrengsten van de molens. Dat is goed voor de lokale fondsen. Maar de sociale kwestie groeit minstens zo hard.” Stijgende energieprijzen zorgen ook dat het aantal huishoudens dat straks de energierekening niet meer kan betalen, stijgt. “Een levensgrote opgave”, aldus Martijn. Alleen al in de A16-zone moeten zo’n 35.000 woningen van het gas af. Zelfs met de stijgende opbrengsten van de molens is er niet genoeg voor deze hoeveelheid huishoudens.

Subsidie is geen optie

Geld verstrekken in de vorm van subsidies is geen optie. Dat heeft twee redenen. Eén: je kunt maar een beperkt aantal mensen laten profiteren. En wie heeft er eigenlijk voorrang? En twee: de financiële bijdrage kan gezien worden als inkomen en kan leiden tot korting op uitkeringen en toeslagen. Daarom is onderzocht of er via een combinatie van energielasten beperkende maatregelen met een financiering uit de windfondsen een aanbod voor álle huishoudens georganiseerd kan worden. Deze (zogenoemde) revolverende aanpak strandt mogelijk op de vele wetten en regels. Want financieren van particulieren moet volgens de Wet op het financieel toezicht (Wft). Alleen mensen met een zogenaamde leencapaciteit, voldoende inkomsten in relatie tot schulden, kunnen geld lenen. Door zonnepanelen, isolatie en warmtepompen te installeren kunnen de maandlasten weliswaar omlaag maar deze besparing telt helaas niet mee om geld te kunnen lenen.

Hoe moet het dan wél?

In het klimaatakkoord was voor de financiering van de maatregelen bij alle mensen thuis een object gebonden financiering opgenomen. Helaas is dit niet in de wetgeving doorgevoerd. Bij een object gebonden financiering wordt deze aan de woning gekoppeld in plaats van aan de persoon. Deze vorm zou voor de combinatie met de rendementen uit de windmolens de beste optie zijn. Dan kan iedereen uiteindelijk profiteren van duurzame maatregelen en tegelijk maandelijks kosten besparen. Te beginnen met de mensen die dicht bij de windmolens wonen. Binnen Energie A16 wordt nog steeds gewerkt aan vergelijkbare oplossingen. Het kan niet zo zijn dat de rendementen alleen beschikbaar komen voor huishoudens die zelf geld hebben.

Iedereen moet mee kunnen doen

“Iedereen moet mee kunnen doen, maar in de praktijk zijn het nu dus vooral de mensen met geld, die mee kunnen doen. Zij halen daarmee ook alle subsidies op. Daardoor wordt de kloof alleen maar groter.” We moeten dit echt als een uitslaande brand beschouwen, stelt Martijn. Als een echte crisis, die het voor veel huishoudens ook echt is. “Als er brand uitbreekt, dan ga je niet rustig nadenken. Dan ga je blussen. Aanpakken. Doen wat nodig is. Moeilijker is het eigenlijk niet. Maar gemakkelijker helaas ook niet.”

Dit nieuwsbericht is gebaseerd op een artikel van Overheid van nu. 

Martijn Messing schreef een boek: ‘Waar een wil is, is een (om)weg’. Waarin hij de lessen, die hij in de afgelopen vijf jaar met het programma Sociale Innovatie in de Energietransitie (en in tientallen energieprojecten in Brabant) heeft opgedaan, eens op rij heeft gezet. ‘Waar een wil is, is een (om)weg’ biedt 34 lessen voor overheden, inwoners en marktpartijen op het gebied van de opwek van elektriciteit, energiebesparing en warmte: een aansporing voor de overheid om -vooral – meer regie te nemen. Download het boek hier.