STEM is een afkorting van Stichting Energietransitie Moerdijk. De stichting is opgericht om lokale energieprojecten op te starten met een deel van het rendement uit de 7 windmolens op Moerdijks grondgebied. We gaan in gesprek met Henk Schouwenaars, de voorzitter van STEM en Albert de Vos, lid van het bestuur van STEM. Ze hebben een helder doel: een kwart van het rendement uit de windmolens moet ten goede komen aan energieprojecten in hun gemeente.

Energiek Moerdijk is goed bekend. Waarom hebben zij het opstarten van energieprojecten vanuit de windmolens eigenlijk niet opgepakt? Henk vat het kort samen: “Energiek Moerdijk is veel meer dan een doeclub, veelal gericht op het individu, en bovendien op een veel breder onderwerp actief. Wij als STEM zijn er voor een specifiek doel: zorgen dat het rendement uit de windmolens goed terechtkomt. We werken uiteraard wel samen, zo maken wij als STEM regelmatig gebruik van de kennis en kunde van Energiek Moerdijk.”

Persoonlijk betrokken

Beide heren zijn persoonlijk zeer betrokken bij de energietransitie. Albert: “Ik ben ervan overtuigd dat we iets moeten doen. Voor het klimaat, maar ook om als land onafhankelijk te zijn in onze energievoorraad. In mijn geval gingen mijn ogen open toen ik zelf aan de slag ging met zonnepanelen en mijn verbruik zag. Dag moest omlaag. Henk: “Bij mij is mijn betrokkenheid begonnen in mijn werk voor het Waterschap. Ik was daar bezig met onderwerpen als circulaire economie en klimaatadaptatie. Ons gedrag put de aarde uit. Onze bronnen zijn eindig. Het is simpel: het moet gewoon anders.”

De zoektocht naar hoe je rendement uit windmolens zo goed mogelijk inzet voor de lokale gemeenschap is minder simpel. Henk daarover: “Ik ben er trots op dat het de provincie Noord-Brabant en onze gemeenten goed gelukt is om de lokale betrokkenheid bij het onderwerp te verankeren in de samenwerking Energie A16.” Albert vult aan: “Het is een bijzonder fascinerend proces. De windmolens zorgen voor overlast. Daar kunnen we niet omheen. Maar we hebben wel samen bedongen dat de windmolens ook voor rendement zorgen. Maar, dat is nog vrij nieuw in Nederland. En de uitwerking daarvan vinden we nu samen uit.”

Beoordelen van energieprojecten

Wat is de rol van STEM als het gaat om die energieprojecten? Albert: “Formeel ligt de verantwoordelijkheid, het eigendom van het rendement, niet bij ons. Daar is het Participatiefonds voor opgericht. Onze rol is het beoordelen van projecten.” Henk: “Wij regelen het hier op lokaal niveau. Andere gemeenten hebben een Lokale Energie Agenda opgesteld. Hier in Moerdijk hebben we te maken met meerdere kernen die allemaal hun wensen en belangen hebben. Omdat we het belangrijk vinden om recht te doen aan de verschillende uitgangspunten, duurt het bij ons wat langer. We verwachten in het eerste kwartaal van 2021 een eerste versie op papier te hebben.”

Windkernen

Hoe gaat dat dan in zijn werk, het overleg met de verschillende kernen? Henk: “Er vinden actieve gesprekken plaats in de windkernen, de kernen dichtbij de windmolens: Moerdijk, Langeweg en de Zevenbergsche Hoek. Maar ook Fijnaart en Klundert doen mee. Er zijn zogenaamde dorpstafels met werkgroepen. Maar, eerlijk is eerlijk, het is soms best zoeken.” Albert: “Ik heb wel de indruk dat de energietransitie leeft. Maar er is ook al veel gebeurd in het verleden waardoor er ook wantrouwen heerst. Denk aan de HSL en het industrieterrein. Mensen hebben het gevoel dat die projecten ook tegen hun zin gekomen zijn. En deze windmolens, tja, daar staan mensen opnieuw niet om te springen.” Henk vult nog aan: “Natuurlijk kunnen wij ook best een aantal dingen op papier zetten, maar we willen het nadrukkelijk met kernen samen doen. Die dynamiek is misschien nog wel belangrijker dan de energietransitie zelf.”

Moerdijk in de toekomst

Albert: “Het is een spannend maar ook onvoorspelbaar thema, de energietransitie. Niemand kan voorspellen hoe de wereld er over 30 jaar uitziet.” Henk: “In 2050 slopen we de windmolens weer, en dan zou de energietransitie klaar moeten zijn. Wat mij betreft zijn de lusten en lasten van de windmolens dan eerlijk verdeeld.” Albert: “Ik hoop dat we het patroon van wantrouwen hier in de regio de komende jaren kunnen doorbreken. En dat mensen deze kans echt pakken, zodat we de lokale energietransitie hier in Moerdijk een flinke zet kunnen geven.”