Zoals hij zelf aangeeft: “Ik werk graag op de achtergrond samen met mensen. Ik vind het project belangrijker dan mezelf.” Omdat Jurgen al sinds dag 1 betrokken is bij het project, dagen we hem toch uit voor een aantal vragen.

Om te beginnen vragen we Jurgen naar zijn rol. Jurgen: “Sinds 2017 coördineer ik het participatieproces, niet alleen voor de gemeente Breda maar ook voor Drimmelen, Moerdijk en Zundert. Ik doe dat vanuit een neutrale positie, waarbij ik het belang dien van bewoners in het gebied. Ik werk intensief samen met, eigenlijk meer tussen, bewoners, overheden en ook de ontwikkelaars van de windmolens.”

Lasten en lusten

Jurgen vertelt verder: “Het doel vanaf het begin was om ervoor te zorgen dat de omwonenden van de windmolens niet alleen de lasten zouden hebben, maar ook een deel van de lusten. Zelf vond ik dat de communicatie uitmuntend moest worden, we wilden de omgeving zo vroeg en goed mogelijk betrekken bij de plannen van de provincie.”

Boodschap

“De bestuurders hadden een duidelijke boodschap voor de omgeving: ze wilden minimaal 100 Megawatt aan windenergie realiseren in de A16 zone. Dat vormde een onderdeel van de Europese klimaatafspraken, destijds vertaald door het Rijk naar het landelijke doel: 6000 MW windenergie op land in 2020. Om Rijkscoördinatie te voorkomen, hebben we de vier gemeenten langs de A16 geadviseerd aan de provincie te vragen om de bevoegdheid van het Rijk over te nemen voor het plan en de vergunningsprocedure. De keuze voor de uitwerking en de locaties voor de windmolens is natuurlijk een heel ingrijpend politiek besluit. We hoopten dat hierdoor de invloed van bewoners in het gebied zou worden vergroot. Dat gebeurde gelukkig ook, het Rijk maakte de provincie verantwoordelijk. En tegelijkertijd konden de gemeenten zich richten op de lokale participatie.”

Grotere bijdrage

Op de vraag waarom Jurgen persoonlijk een rol wilde spelen in dit project vertelt Jurgen over zijn voorliefde voor complexe projecten en het samenwerken met verschillende mensen die soms tegengestelde belangen kunnen hebben. Vanuit zijn vorige rol werkte Jurgen voor de gemeente Breda aan verschillende energieprojecten. Jurgen: “Ik vond vaak dat het in die projecten te langzaam ging. De energietransitie is zo’n enorm grote en complexe opgave. Ik wilde een grotere bijdrage leveren.”

Meerwaarde voor de omgeving

Een grotere bijdrage vond Jurgen bij Energie A16. Hij vertelt dat hij het voor de toekomst belangrijk vindt om verantwoordelijkheid te nemen. Om te werken aan het opwekken van duurzame energie. Ook als dat betekent dat er windmolens in de buurt van mensen komen. De omgeving is echter nooit uit de gedachte van Jurgen. Hij omschrijft de meerwaarde van Energie A16 voor de omgeving als volgt: “Het zit hem in drie onderwerpen. Om te beginnen hebben we samen met de provincie procesparticipatie georganiseerd, om bewoners te betrekken bij alle details van onderzoeken en afwegingen voor de locatiekeuze van de windmolens.”

Jurgen gaat verder: “Ten tweede is er een vergoeding voor de buren van de windmolens, de Burenregeling. Die is in deze vorm volgens mij niet eerder toegepast. Het is heel transparant, iedereen in de groep wordt gelijk behandeld, ongeacht waar je woont, iedereen krijgt jaarlijks evenveel geld, zolang de windmolen draait. Mensen kunnen het geld besteden aan energiemaatregelen om hun huizen te verduurzamen. Als je het zou willen, wordt alles op maat voor je geregeld en uitgevoerd, met garantie. Ontwikkelaars betalen voor de Burenregeling, en dat hadden ze niet hoeven te doen. De regeling is bovenwettelijk.”

“Een laatste onderwerp gaat over de versnelling van de lokale energietransitie. We werken hard aan een aanpak om lokale energieprojecten op te starten. En daarvoor gebruiken we 25% van het rendement uit de windmolens als middel via een energiefonds in elke gemeente. Bij deze energieprojecten hebben we speciale aandacht voor mensen die zelf niet kunnen investeren in hun woning, of zelf geen geschikte woning hebben doordat ze bijvoorbeeld geen zonnepanelen op hun dak kwijt kunnen. Het mooie van energieprojecten is dat er energielasten bespaard worden. En van daaruit kun je dus investeringen terugbetalen en opnieuw investeren in een ander project.”

Ondingen

Er wordt hard gewerkt aan de voordelen van windenergie voor de omgeving. Maar toch knaagt het soms bij Jurgen van binnen. Hij vertelt erover: “Mijn werk voelt heel dubbel. Ik weet dat windmolens op dit moment heel effectief zijn om fossielvrij elektriciteit op te wekken. Als je de jaaropbrengst van één windmolen wilt bereiken met de huidige zonnepanelen bijvoorbeeld, heb je een oppervlak van 28 voetbalvelden nodig! Om de klimaatdoelen te halen, hebben we zowel windmolens als zonnepanelen nodig. En we zullen heel veel energie moeten besparen, maar de vraag naar elektriciteit zal zelfs dan nog toenemen. Dat komt omdat we meer elektrisch gaan rijden en veel woningen elektrisch verwarmd gaan worden. Dus, windenergie is rationeel gezien een voor de hand liggende keuze. Maar, ik vind het ook logisch dat er veel weerstand is tegen windmolens. Niemand wil zo’n groot bewegend bouwwerk in zijn achtertuin, ik vind het zelf ook ondingen. Ze maken geluid, slagschaduw en worden in de A16 zone ook nog eens heel hoog.”

“Toen de uitspraak van de Raad van State kwam, werd ik door iemand gefeliciteerd. En ik vond dat niet op zijn plaats, ik was eigenlijk amper blij. Ik moest als eerste denken aan een echtpaar dat ik eens sprak tijdens een informatieavond. Ze hadden net een huis had gekocht in het buitengebied en wisten toen niet dat er windmolens zouden komen. Ze stonden huilend voor me. Ze waren ontzettend boos op de overheid. Op dat moment kon ik weinig anders doen dan luisteren naar wat mensen meemaken.”

Starten

Als ik vraag naar de stand van zaken in het project, geeft Jurgen aan dat hij al lang bezig is, maar dat er eigenlijk nu pas echt gestart kan worden. Hoe dit zit? Jurgen: “Energie A16 is een gebiedsprogramma met diverse kleinere projecten. Ik vertelde al over de Burenregeling en de lokale energieprojecten, maar er worden meer projecten voorbereid. Nu de uitspraak van de Raad van State binnen is, kunnen we echt gaan uitvoeren. Een uitdaging is bijvoorbeeld een obligatieregeling in elke gemeente. Mensen kunnen daar dan op inschrijven. We gaan ook aan de slag met landschapsinvesteringen, natuurcompensatie en mogelijk een variant van lokale stroomverkoop uit de windmolens.”

Verantwoordelijkheid

Voor de toekomst is het van belang dat er steeds meer mensen zelf aan de slag gaan met energieprojecten. Jurgen: “Ik hoop dat mensen elkaar inspireren. De fondsen gaan straks gevuld worden, maar het is moeilijk om goede projecten en grote aantallen woningen of bewoners te vinden die aan de slag willen. Dat wordt onze grootste uitdaging. Maar daar zet ik ook graag mijn schouders onder. Het liefst start ik energieprojecten op die beginnen bij de mensen zelf, onder regie vanuit de lokale overheid. Want dat is volgens mij de enige manier waarop het moet en kan. We hebben als lokale gemeenschap nu de kans om onze verantwoordelijkheid te nemen. En een belangrijke bijdrage te leveren aan het beperken van klimaatverandering. Ik wil daar samen met bestuurders, betrokken organisaties, ambtenaren, adviseurs en bewoners heel graag het beste van maken.”