Omdat de energietransitie naar schone energie niet altijd en voor iedereen een succesverhaal blijkt, maken we in dit artikel ruimte voor een kritische blik. Dit keer bespreken we een schaduwzijde van windenergie. De wieken kunnen namelijk een gevaar vormen voor vogels. Zo kunnen zij in botsing komen met de wieken, hun leefgebied verliezen en kan een windmolen een barrière zijn voor trekvogels. Maar hoe gevaarlijk zijn windmolens nu eigenlijk? In dit artikel nemen we dit onderwerp onder de loep.

Een klap van de molen. Of niet?

De kennis over de impact van windparken op vogels is nog volop in ontwikkeling. Dat blijkt uit verschillende onderzoeksresultaten. Zo deed Eneco recent onderzoek naar de vogelbewegingen in en rond windpark Eneco Luchterduinen door middel van camera’s en radars. Daaruit bleek dat de meeste meeuwen al op grotere afstand de turbines ontwijken. Vattenfall trok eerder dit jaar dezelfde conclusies. Zij brachten gedurende twee jaar de vliegroutes van duizenden vogels rond windturbines in de Noordzee in kaart. Wat bleek? Geen enkele vogel botste tegen een rotorblad. Deze onderzoeksresultaten liggen echter niet in lijn met de verwachtingen van Martin Baptist, ecoloog bij Wageningen Marine Research. Volgens zijn schattingen vinden vanaf 2050 jaarlijks zo’n 4400 fatale botsingen plaats tussen windmolens op zee en jan-van-genten (met een volwassen spanwijdte van ruim 2 meter). De meest kwetsbare vogelsoorten voor directe aanvaringen met windturbines op land zijn roofvogels en uilen, aldus de Vogelbescherming.

In (vogel)perspectief

Het is misschien eens goed om ook te kijken naar andere veroorzakers van vogelslachtoffers. Denk aan: hoogspanningsmasten, auto’s, maar ook katten. De cijfers hieronder zijn schattingen van het aantal vogels dat per jaar sterft door de verschillende veroorzakers:

• Windturbines: 50.000 vogelslachtoffers
• Hoogspanningsmasten: 800.000 tot 1 miljoen vogelslachtoffers
• Jacht: 1,5 miljoen vogelslachtoffers
• Verkeer: 2 miljoen vogelslachtoffers
• Katten: 18 miljoen vogelslachtoffers

Bron: Amsterdam Wind, Bureau Waardenburg en IFAW

Een vogelvriendelijke energietransitie

Onlangs is er een nationaal onderzoek gestart naar het effect van één zwarte wiek van een windmolen op het aantal aanvaringsslachtoffers onder vogels. Eerder is er een soortgelijk onderzoek gedaan in Noorwegen. Daarbij is aangetoond dat het zwart verven van één wiek van een windmolen 70% minder vogelslachtoffers oplevert, doordat vogels hierdoor de windmolens beter kunnen zien. Voordat deze techniek op grote schaal in Nederland ingezet kan worden, moet eerst onderzocht worden wat de effecten zijn van een zwarte wiek in de situatie in ons land. In Nederland leven verschillende vogelsoorten en het landschap is heel anders dan in Noorwegen. Ook is er meer kennis nodig over de praktische en financiële uitvoerbaarheid van de zwarte wiek als maatregel. Het onderzoek loopt naar verwachting tot eind 2024.

Een kijkje langs de A16

Maar hoe zit dat voor de windmolens langs de A16? De provincie Noord-Brabant heeft onderzoek laten uitvoeren door Bureau Waardenburg naar de effecten van de komst van de windmolens langs de A16 op de natuur, waaronder die op vogelsoorten in de omgeving. Voor vogels geldt een soortenbescherming: windmolens mogen niet meer effect hebben dan de 1%-mortaliteitsnorm. Dit betekent dat een windmolen niet meer dan 1% van de gemiddelde jaarlijkse sterfte van de vogelpopulatie mag veroorzaken. Uit de onderzoeken van Bureau Waardenburg is naar voren gekomen dat deze mortaliteitsnorm niet wordt overschreden. Op basis hiervan heeft de provincie vergunningen verkregen om de windmolens te mogen bouwen. Op de website van de provincie Noord-Brabant vind je ook alle informatie met betrekking tot de vergunningen en ontheffingen.